Kreatywność jedni mają a inni nie? Otóż nie!
Kreatywność postrzegana jest często jako domena wybranych – artystów, pisarzy, muzyków, albo „tych od kreatywności” w wybranych działach firmy. Tymczasem, prawda jest taka, że każdy z nas dysponuje potencjałem kreatywnym, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Mamy super moce, warto je odkryć :-).
Jak zatem (z)rozumieć swoją kreatywność?
Podpowiadamy!
Kreatywność to „must have” w pracy!
Kreatywne myślenie jest na pierwszym miejscu umiejętności pracownika, jakie będą zyskiwać na znaczeniu w ciągu 5 najbliższych lat (Word Econcomic Forum, 2023).
Zdaniem McKinsey w firmach nastąpi wzrost zapotrzebowania na „wyższe umiejętności poznawcze”, takie jak właśnie kreatywność, a także krytyczne myślenie, podejmowanie decyzji i złożone przetwarzanie informacji.
Zdaniem Deloitte „wiele organizacji może wkrótce stanąć w obliczu „deficytu wyobraźni” i aby temu zapobiegać, organizacje będą musiały wspierać ciekawość, empatię i właśnie kreatywność.
Kreatywne i analityczne myślenie to umiejętności, które zyskają na znaczeniu w latach 2023–2027 (!) zdaniem ponad 70% ankietowanych firm z całego świata.
Kreatywność nie jest jednolita
Jak mam więc rozumieć moją kreatywność?
Profesor Nęcka wyróżnia kilka wymiarów kreatywności, tak, tak!
Nie jest tak, że kreatywność jest jedną zdolnością-monolitem, ale ma różne oblicza i nie musisz mieć ich wszystkich, by mówić „mam kreatywność w sobie”.
Psychologia kreatywności mówi o zdolnościach (procesach umysłowych), które biorą udział w procesie twórczym. Te zdolności, to po prostu poziom sprawności w danym obszarze.
Możesz czuć się dobrze i naturalnie w jednej lub kilku wybranych zdolnościach np. w abstrahowaniu, dokonywaniu skojarzeń, rozumowaniu dedukcyjnym i indukcyjnym, myśleniu metaforycznym albo może dokonywaniu transformacji. Każdy z tych aspektów odgrywa inną rolę w kreatywności, a ich zrozumienie pozwala lepiej docenić własne, często ukryte zdolności kreatywne!
Nie musisz mieć wszystkiego!
To jak z gotowaniem, nie musimy mieć wszystkich umiejętności na poziomie master chefa, by się spełniać i gotować… dobrze. Jedni świetnie się czują w improwizowaniu w kuchni, inni lubią skupić się na pięknym wyglądzie dania, a jeszcze inni uwielbiają iść prosto za przepisem, bez żadnej zmiany.
Zobacz na naszym przykładzie. Agnieszka, gotując uwielbia zmieniać coś w przepisie (włącza bardziej transformację), natomiast Gosia lubi zaczynać od wizji całości, by potem krok po kroku tworzyć potrawę (włącza w pierwszej kolejności zdolność dedukcyjną). Czy o którejś z nas można powiedzieć, że nie umiemy gotować?
Zdolności kreatywne, czyli jakie?
Abstrahowanie i Skojarzenia
Abstrahowanie polega na wyodrębnianiu istotnych elementów zjawisk lub przedmiotów i tworzeniu na ich podstawie nowych koncepcji.
To zdolność do patrzenia na rzeczywistość z różnych perspektyw, znajdowania nowych definicji dla znanych pojęć.
Można tę cechę w sobie wzmacniać i ćwiczyć np. poprzez patrzenie na codzienne przedmioty i zjawiska, w ten sposób, by dostrzec w nich coś więcej niż oczywiste zastosowanie lub funkcję. Niby banalne ćwiczenie, ale z dużym ALE.
Przykład z życia: Wyobraź sobie, że w firmie na spotkaniu, gdzie będziecie się zastanawiać, dlaczego użytkownicy używają Waszego produktu np. wiertarka do ścian, ktoś z Was zada pytanie „A jak można na to jeszcze inaczej spojrzeć? Czego nieoczywistego nie zauważamy?” (co samo w sobie jest świetnym pytaniem, o którym warto pamiętać). I może się okazać, że wiertarka służy do tego, by „mieć wspomnienia wspaniałych chwil i móc codziennie na nie spojrzeć w domu” – i co może zainspirować do stworzenia zupełnie innej komunikacji reklamowej.
Skojarzenia to tworzenie nowych, niespodziewanych połączeń między pozornie niepowiązanymi ideami, przedmiotami czy zjawiskami.
To zdolność do dostrzegania związków, tam gdzie na pierwszy rzut oka się ich nie spodziewamy, co może prowadzić do nowych rozwiązań i pomysłów. Ważne więc, by nie odrzucać ich na początku, jako te niemożliwe: „to nie jest możliwe, by coś z tego konkretnego powstało!”.
Wzmocnienie tego aspektu w sobie można osiągnąć poprzez regularne angażowanie się w ćwiczenia polegające na szukaniu i tworzeniu nowych połączeń. Proste zadania, takie jak próba znalezienia wspólnych cech między dwoma losowo wybranymi przedmiotami, mogą być świetnym punktem wyjścia.
Przykład z życia: podczas burzy mózgów dotyczącej nowego produktu, ktoś może rzucić pomysł przyjrzenia się ewentualnemu połączeniu funkcjonalności smartfona z prostotą klasycznej książki (zawsze dawajcie sobie także przyzwolenie na to, że czasem to może być ślepa uliczka, ale warto spróbować, z ciekawością, bo jeszcze nie wiadomo, co tam odkryjemy!). Na pierwszy rzut oka pomysł może wydawać się nietypowy, ale to właśnie takie skojarzenie może prowadzić do stworzenia nowego typu czytnika e-booków, który oferuje sensoryczne doświadczenia tradycyjnej lektury (takie jak zapach czy faktura papieru), łącząc je z zaletami cyfrowej technologii.
Aby rozwijać umiejętność skojarzeń, warto regularnie zadawać sobie pytania typu „Co by było, gdyby…?” lub „Jak można inaczej wykorzystać…?”. Ćwiczenie to nie tylko rozwija zdolność do tworzenia kreatywnych połączeń, ale również pomaga przełamywać rutynowe myślenie i otwiera na nowe, niekonwencjonalne „użyteczne zdziwienia” (tu połączyłyśmy dwa słowa pozornie ze sobą niezwiązane 🙂
Na końcu tego artykułu zbieramy wszystko w całość
oraz podpowiadamy Ci narzędzie i ćwiczenie,
by zobaczyć swoją kreatywność na jednym obrazku.
Myślenie dedukcyjne i indukcyjne
Rozumowanie dedukcyjne pozwala na wyciąganie konkretnych wniosków na podstawie ogólnych zasad, natomiast rozumowanie indukcyjne polega na szukaniu ogólnych prawidłowości na podstawie obserwacji szczegółowych przypadków. Obydwie formy myślenia są niezbędne w kreatywnym rozwiązywaniu problemów. Ale może także być tak, że jedni czują się lepiej w rozumowaniu dedukcyjnym, a inni w indukcyjnym.
Rozumowanie indukcyjne to proces, w którym na podstawie szczegółowych obserwacji, doświadczeń lub danych, tworzymy ogólne wnioski i teorie.
To pozwala na dostrzeganie wzorców, reguł i zależności w otaczającym nas świecie, które nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Tę cechę możesz rozwijać przez praktykowanie umiejętności obserwacji i analizy różnorodnych sytuacji czy zjawisk.
Przykład z życia: architekt osiedla, obserwując ludzi korzystających z przestrzeni, może zauważyć, jak ludzie wolą przechodzić przez miejsca zaplanowane na park. Na tej podstawie może wywnioskować, które „ścieżki” są bardziej naturalne i wygodne dla użytkowników, i może je włączyć do swojej koncepcji projektu projektowania zieleni.
Warto więc szukać okazji do analizowania danych i obserwacji z różnych dziedzin życia, zadając sobie pytania: „Jaki może być wzorzec lub reguła rządząca tymi obserwacjami?” lub „Co te zjawiska mają wspólnego?”.
Rozumowanie dedukcyjne to proces wnioskowania, który prowadzi od ogólnych założeń do szczegółowych konkluzji, pozwala więc na zastosowanie ogólnych zasad i teorii do konkretnych sytuacji czy problemów.
Praktykowanie rozumowania dedukcyjnego może odbywać się np. poprzez rozwiązywanie logicznych zagadek i łamigłówek, wymagających stosowania ogólnych reguł w celu osiągnięcia konkretnej odpowiedzi. Uwielbiane przez wielu escape roomy, bawią się z nami, wyprowadzając na manowce nasze myślenie, bo chociaż reguły mamy pod nosem, to ich nie zauważamy!
Przykład z życia: w ramach przygotowań do kampanii marketingowej, zespół analizuje dane na temat poprzednich, udanych kampanii. Wychodząc z założenia, że kampanie, które angażowały emocje odbiorców, generowały większy odzew, dedukują, że aby nowa kampania była skuteczna, powinna również budować emocjonalną więź z odbiorcami. Na tej podstawie, decydują się na strategię opowiadania osobistej historii przez pojedyńczą osobę, co ma na celu wywołanie silnych emocji i zbudowanie relacji z marką.
Jak można to rozwijać? Przykładowo, poprzez codzienne analizowanie różnych sytuacji z życia zawodowego i prywatnego, zadając sobie pytanie: „Jakie są ogólne zasady, które mogę zastosować / zastosowałam w tej konkretnej sytuacji?”, „Jakie przyjąłem/am ogólne założenia?”
Na końcu tego artykułu zbieramy wszystko w całość
oraz podpowiadamy Ci narzędzie i ćwiczenie,
by zobaczyć swoją kreatywność na jednym obrazku.
Myślenie metaforyczne i transformacje
Myślenie metaforyczne, to umiejętność tworzenia głębokich, przenośnych znaczeń, które pozwalają inaczej spojrzeć na znane rzeczy. Dokonywanie transformacji, to z kolei zdolność przekształcania jednej formy w inną. Przyjrzyjmy się im dokładniej.
Myślenie metaforyczne to łączenie rzeczy, pojęć lub sytuacji w sposób, który wykracza poza ich zwykłe, dosłowne znaczenie. Dzięki temu procesowi, możemy znaleźć nowe, często zaskakujące sposoby wyrażania myśli, pomysłów, a nawet rozwiązywania problemów.
Jest to ważny element kreatywności, ponieważ pozwala na patrzenie na znane rzeczy w nowy sposób, odkrywając w nich coś, co wcześniej mogło umykać naszej uwadze. Rozwijanie tej umiejętności zachęca do ćwiczenia wyobraźni i otwartości na niestandardowe połączenia. Można to robić, na przykład, poprzez zabawę w wymyślanie niecodziennych porównań dla codziennych przedmiotów lub sytuacji.
Przykład z życia: w jednej z firm, z którą pracowaliśmy, zespół pracował nad projektowaniem aplikacji mobilnej, która pomaga ludziom organizować ich zadania i cele. Testował wewnętrznie kilka podejść do komunikacji stosowanej w tej apce. Pracując metaforami zespół wpadł na pomysł, aby przedstawić całą aplikację jako „ogród zadań”. W tej metaforze, zadania do wykonania były „nasionami”, które użytkownik „sadzi”. Gdy zadanie jest w trakcie, „roślina rośnie”, a zakończenie zadania „zbiera się plony/kwiaty”. Taki sposób przedstawienia sprawiał na etapie testów, że użytkownicy byli bardziej zaangażowani (w porównaniu do innych prototypów apek) w wykonywanie zadań, postrzegając je jako coś, co „rosnąc”, przynosi korzyści, a nie tylko jako kolejną czynność do odhaczenia.
Aby rozwijać myślenie metaforyczne, spróbuj na co dzień patrzeć na otaczający Cię świat i zadawać sobie pytanie: „Jak inaczej mogę to opisać?” albo dokańczać zdanie: „To jest jak…”.
Możesz też próbować znajdować niezwykłe związki między różnymi aspektami Twojego życia lub pracy. Czytanie literatury, zwłaszcza poezji, która często opiera się na zaskakujących porównaniach i metaforach, także może być inspirujące. Te praktyki pomagają trenować umysł, aby łatwiej znajdował nietypowe, ale trafne sposoby opisywania rzeczywistości.
A czym jest dokonywanie transformacji?
To zdolność do zmiany, modyfikacji lub adaptacji istniejących idei, przedmiotów lub procesów, w celu stworzenia czegoś nowego lub ulepszonego.
Rozwijanie tej cechy wymaga otwartości na eksperymentowanie i gotowości do patrzenia na znane rzeczy w nowy sposób. Można to osiągnąć, próbując zastosować istniejące rozwiązania do zupełnie nowych problemów lub kontekstów, albo próbując łączyć różne idee i koncepty w nieoczekiwany sposób.
Przykład z życia: Przykład – w jednej z firm, z którą pracowaliśmy, jedna z osób z zespołu HR zaproponowała następującą transformację – przekształćmy sposób myślenia o rozwoju liderów w naszej firmie, traktując go nie jako serię wykładów, ale jako proces wymiany doświadczeń między pracownikami na różnych poziomach i z różnych obszarów organizacji. To zmiana perspektywy z „nauki od zewnętrznych ekspertów” na „naukę od siebie nawzajem wewnątrz”. Jedno z zaproponowanych rozwiązań polegało na oparciu się na coachingu peer-to-peer (między rówieśnikami). W ramach programu, potencjalni liderzy/liderki byli parowani z osobami na podobnych stanowiskach w innych działach, aby wzajemnie się wspierać, dzielić doświadczeniami i wyzwaniami. Taka transformacja programu rozwojowego pozwoliła na głębsze zrozumienie różnorodnych aspektów działania firmy, rozwinęła umiejętności interpersonalne i liderskie, a także wsparła budowanie sieci kontaktów zawodowych wewnątrz organizacji.
Aby rozwijać umiejętność dokonywania transformacji, warto na co dzień zadawać sobie pytania, takie jak: „Jak mogę inaczej wykorzystać to, co już mam?” lub „W jaki inny sposób można rozwiązać ten problem np. odejmując a nie dodając?”. Wskazane jest też eksperymentowanie z różnymi pomysłami, nawet jeśli na początku wydają się nie obiecujące. Przecież, gdybyśmy kilkanaście temu powiedzieli sobie „zróbmy okulary bez oprawek” (powstały soczewki) albo „zróbmy rower bez kół” (rower stacjonarny do ćwiczeń), to pewnie wiele osób powiedziałoby „to nie jest możliwe!”. Dlatego, zachęcamy tutaj – poczekaj chwilę z decyzją 🙂
Na końcu tego artykułu zbieramy wszystko w całość
oraz podpowiadamy Ci narzędzie i ćwiczenie,
by zobaczyć swoją kreatywność na jednym obrazku.
To jaką mam kreatywność?
Przyjrzyj się swojej kreatywności i zajrzyj do Koła Kreatywności (obrazek poniżej, a na końcu artykułu znajdziesz link do pobrania PDF, po którym możesz pisać i zrobić swój wykres).
Koło kreatywności dzieli proces twórczy na sześć obszarów, zachęcając do samooceny i refleksji nad własnymi zdolnościami w każdym z nich. Takie podejście pozwala Ci przyjrzeć się i zauważyć obszary, w których czujesz się silnie, pewnie a przede wszystkim naturalnie (to nie muszą być obszary, których codziennie używasz, bo może odeszły gdzieś w zapomnienie?). Następnie przyjrzyj się obszarom, gdzie czujesz, że masz tego mniej.
Nie zajmuj się od razu „słabszymi” obszarami. Odwróć myślenie.
Proponujemy, przyjrzyj się najpierw swoim super mocom, bo to one przychodzą Ci bardziej naturalnie i lekko. Jak możesz je wykorzystywać świadomie w swojej pracy? Jak możesz z nich czerpać w codziennych zadaniach? Jak możesz je zaangażować do pracy? 🙂
Mniejszym mocom przyjrzyj się w drugiej kolejności. Czy są Ci teraz potrzebne? Może ktoś z kim współpracujesz uzupełnia pracę zespołową właśnie o te zdolności?
Jak pracować z Kołem kreatywności?
Jak podchodzisz do „tematów”?
Zwróć uwagę na to, jak rozwiązujesz bieżące problemy, zadania i jakie techniki twórczego myślenia stosujesz najczęściej. To może pomóc zidentyfikować, które aspekty kreatywności są dla Ciebie najbardziej naturalne.
Co przychodzi Ci naturalnie?
Dla każdego z wymienionych aspektów kreatywności zastanów się, na ile czujesz, że dany aspekt dotyczy Ciebie i na ile czujesz swobodę i płynność w jego wykorzystaniu. Co przychodzi Ci naturalnie? Co lubisz? Jakby nie było ograniczeń, co zastosujesz?
Co słyszysz? Jaki dostajesz feedback?
Czasami trudno jest samemu ocenić swoje zdolności. Poproś bliskich lub współpracowników o opinię na temat Twoich umiejętności kreatywnych. Ich perspektywa może być niezwykle pomocna.
Czego (nie)próbuję?
Testuj różne formy kreatywności. Podjęcie się nowych aktywności kreatywnych może ujawnić Twoje ukryte talenty preferencje, o których wcześniej nie wiedział(a/e)ś!
Może do tej pory to było przyzwyczajenie? Albo tak Cię wychowywano? Tego oczekiwano od Ciebie pracy? A okazuje się, że poza tym, masz jeszcze to COŚ?
Jesteś mozaiką kreatywności!
Odkrywanie i rozwijanie własnej kreatywności wymaga zrozumienia jej różnych aspektów. Nie każdy musi osiągać maksymalne zdolności we wszystkich obszarach, aby być uznawanym za kreatywną osobę. Ważne jest, aby znaleźć te, które rezonują z Twoimi zainteresowaniami i predyspozycjami, i to na nich się skoncentrować.
Pamiętaj, że kreatywność to nie talent tylko wybranych, ale umiejętność, którą można rozwijać. Niezależnie od tego, czy jesteś artystą, naukowcem, przedsiębiorcą czy nauczycielem.
Kreatywność jest jak barwna mozaika składająca się z różnorodnych zdolności.
Prawda jest taka, że każdy z nas posiada kreatywny potencjał, który może być rozwijany na wiele sposobów. Każdy ma swój unikatowy obraz kreatywności i buduje jej własną mozaikę.
I co ciekawe, pozwala ona dzień w dzień na nowo ją układać.
Chcę otrzymać pomocny PDF z Kołem kreatywności + BONUS wideo
Prześlemy Ci w PDF Koło kreatywności + praktyczne podsumowanie artykułu.
LINK DO LEKCJI O 3 TECHNIKACH GENEROWANIA POMYSŁÓW
Otrzymasz do tej lekcji wideo także PDF:
– 3 krótkie scenariusze tych technik, które omawiamy w video lekcji i które możesz zabrać ze sobą na spotkanie (online/offline) + przykłady.
– Szablon do druku oraz do używania online każdej techniki.
Przy okazji zapiszesz się na solversowy newsletter. Co sobotę lądujemy w Twojej skrzynce z praktycznymi narzędziami, kreatywnymi inspiracjami i aktualnościami z Solversowego świata! (nie spamujemy).
I zawsze możesz się wypisać (choć będzie nam trochę smutno).
